Om de kans op wiegendood te verkleinen, raadde hoogleraar Guus de Jonge in 1987 af om baby’s op de buik te laten slapen.. Nadat zijn advies massaal werd opgevolgd, daalde het aantal onverwachte en onverklaarbare sterfgevallen bij baby’s spectaculair. Door de jaren heen is het verder afgenomen: van 200 naar gemiddeld 20 tot 30 per jaar.
Wiegendood, ook wel Sudden Unexpected Death in Infancy (SUDI) genoemd, nam sinds De Jonges aanbeveling alleen maar verder af. Onder andere door aanvullende adviezen, zoals geen zijligging, geen dekbed en geen bed-sharing. Tot 2023. Toen maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de cijfers van het jaar daarvoor bekend: het aantal SUDI-gevallen was flink gestegen vergeleken met de twaalf maanden daarvoor. Dit ging van 27 naar 36.
Buikligging grootste risicofactor
“Voorlichting over met name slapen op de rug blijft belangrijk”, benadrukt dr. Monique L’Hoir. Zij is klinisch pedagoog en doet al decennialang onderzoek naar wiegendood. “Zeker omdat we weten dat buikligging de belangrijkste risicofactor is. Een ander advies voor in bed is een slaapzak vanaf het moment dat een baby meer gaat bewegen en zich gaat verplaatsen in bed. Dat kan al na enkele weken.”
Cruciaal draaimoment
“Na de geboorte kunnen ouders voor hun pasgeborene een lakentje en dekentje gebruiken dat ze stevig instoppen. Maar vanaf ongeveer twee maanden, als de baby meer gaat bewegen, is het advies een slaapzak te gebruiken. In mijn proefschrift ontdekte ik namelijk dat het eerste draaimoment van rug naar buik cruciaal is. Het bleek dat wiegendoodbaby's die voor de eerste keer – of tweede of derde keer – draaiden, vaker werden aangetroffen met hun hoofdje recht naar beneden.”
“Waarom baby’s hun hoofdje niet wegdraaien, blijft een raadsel, maar het voor de eerste keer draaien naar de buik is dus riskant. Zeker in bed, als jij ook op een oor ligt. Babytrappelzakken stellen het draaien gemiddeld met drie weken uit. Ondertussen kunnen ze in jouw bijzijn oefenen in de box of op een kleed. Je kunt je baby dan terugdraaien, zodat hij ‘leert’ wat-ie moet doen: het hoofdje wegdraaien. Als je kind met trappelzak alle kanten opdraait, hoef je het niet meer op de rug te draaien.”
“We weten dat buikligging de belangrijkste risicofactor is”
‘Een echte buikslaper’
Soms zijn ouders ervan overtuigd dat hun baby ‘een echte buikslaper’ is. Monique weerspreekt dit. “Een kleine baby kan niet naar de buik draaien. Vaak wordt een kind op de buik gelégd, bijvoorbeeld als het veel huilt – en daar went het aan. Maar dat is dus niet veilig. Wat ouders wél kunnen doen, is stevig inbakeren of instoppen met een laken en deken overdwars. Uit onderzoek blijkt dat binnen een week het huilen met maar liefst 42% afneemt en het slapen met anderhalf uur toeneemt.”
Extra aandacht
Monique en vele anderen doen alles wat in hun macht ligt om het aantal SUDI-gevallen weer te laten dalen. Maar de precieze oorzaak van de toename is nog onbekend. “Dat zoeken we nog altijd uit. Laten we hopen dat het helpt om extra aandacht te besteden aan veilig slapen. Volg in elk geval De 4 van Veilig Slapen van VeiligheidNL. Dan weet je alles wat je moet weten.”
