Eén op de vijf jonge baby’s ontwikkelt plagiocefalie of brachycefalie. Oftewel: een scheef of een afgeplat hoofdje door een voorkeurshouding. Gelukkig is schedelvervorming meestal redelijk eenvoudig te voorkomen. Dr. Leo van Vlimmeren, kinderfysiotherapeut bij het Radboudumc, weet er alles van.
Vanaf het advies in 1987 om kinderen op hun rug te laten slapen, was er een toename in afgeplatte hoofdjes zichtbaar. Dat viel ook Leo op. Nieuwsgierig als hij is, besloot hij erin te duiken. En diep. “Eerst ontwikkelde ik een meetinstrument: plagiocephalometrie”, vertelt hij. “Oftewel: de PCM-meting. Later deed ik van 2002 tot 2007 promotieonderzoek bij vierhonderd pasgeboren baby’s. We weten daardoor veel meer over het ontstaan en het verloop van schedelvervormingen. En we ontdekten dat kinderfysiotherapie helpt om schedelvervorming tegen te gaan.”
In ontwikkeling
Een scheef of afgeplat hoofdje kan ontstaan doordat baby’s nog zachte en vervormbare schedelbotten hebben én een voorkeurshouding. De eerste maanden is de schedel slechts een paar millimeter dik en bestaat hoofdzakelijk uit kraakbeenweefsel. Later ontwikkelt dit tot vast bot. Leo: “Doordat het hoofdje nog zo in ontwikkeling is, is de schedelvorm ook goed te corrigeren. Vanaf zes maanden in enkele gevallen nog met helmtherapie. Het is wel belangrijk dat je op tijd reageert: voor het tweede levensjaar moeten afwijkingen zoveel mogelijk weg zijn.”
“Wat de gevolgen van vervorming zijn?”, vervolgt de kinderfysiotherapeut. “Het is een cosmetische aandoening. Dat betekent dat het vooral niet mooi is. Verder heeft het geen invloed op de ontwikkeling van je kind.”
Een voorkeurshouding: wat te doen?
Als het opvalt dat je baby een voorkeurshouding heeft, is het goed om meteen actie te ondernemen. Leo heeft tips. “Het is belangrijk om de nekspieren aan de andere kant te trainen. Kijk bijvoorbeeld hoe het licht in de slaapkamer valt of waar het geluid vandaan komt, want daar draait je baby het hoofdje naartoe. Leg hem dan andersom in het bedje. En zorg ervoor dat speelgoed aan de niet-voorkeurskant in de box ligt.”
Als het niet werkt, of je twijfelt, breng dan een bezoek aan de kinderfysiotherapeut. Leo: “Je zult zien dat het na een paar sessies over kan zijn. En als dat niet het geval is, kan de kinderfysiotherapeut kijken of er meer aan de hand is, zoals een verkorte nekspier.”
Voorkomen is beter
Iedereen weet het: voorkomen is beter dan genezen. Ook bij een voorkeurshouding en schedelvervorming is dat het geval. En daarbij speel je als ouder een cruciale rol. “Het belangrijkste is om je baby bij het wakker zijn al vanaf de eerste week op de buik te leggen – eventueel op jouw buik”, aldus Leo. “Uiteraard altijd onder toezicht. En dan bedoel ik écht toezicht. Dus leg je telefoon even weg als je kind z’n nekspieren traint. Het is bewezen dat dit helpt.”
“Het belangrijkste is om je baby bij het wakker zijn al vanaf de eerste week op de buik te leggen, uiteraard altijd onder toezicht”
“Het is ook goed om op te letten bij het oppakken, dragen, slapen, voeden, spelen en ga zo maar door”, vertelt hij verder. “Het gaat om positionering, hantering en stimulering (oefenen). Je leert bijvoorbeeld van de kraamzorg hoe je het hoofdje de eerste dagen moet ondersteunen. Maar dat kun je al weer snel verminderen, zodat het nekje van je baby de kans krijgt om sterker te worden. Zo zijn er veel momenten en manieren om even die belangrijke nekspieroefeningen te doen!”
